อายัน

อายันหรือเรียกได้หลายแบบ อย่าง ปะตาปา ดาบส มุนิ คือผู้ที่วางทางโลกและมุ่งบำเพ็ญเพียรเพียงอย่างเดียว สละเสียซึ่งทางโลก ใช้ชีวิตเพียงพอ ทานเพียงพืชผัก ไม่ทานเนื้อสัตว์และเคร่งครัดในกรอบระเบียบแบบแผนแห่งการบำเพ็ญ ใช้เวลาส่วนใหญ่ในการนั่งสมาธิภาวนาที่เรียกว่า การเข้าฌาน มากกว่าการเคลื่อนไหว บางครั้งอาจเข้าสมาธิเป็นอาทิตย์ เป็นเดือน จนถึงแรมปี อายันเหล่านี้ สืบทอดการบำเพ็ญเช่นนี้มาจากรากฐานของศาสนาดั้งเดิมของฝั่งพราห์ม หรือบางทีก็สืบสายกลายมาจากศาสนาที่สูญหายไปแล้วก็มี แต่สิ่งที่ยังคงหลงเหลือที่คล้ายๆกัน ก็มีมูลรากแห่งการบำเพ็ญเป็นที่ตั้ง ความกินอยู่น้อย และพอเพียง การถือที่สงัดเป็นวัตร ห่างไกลจากการข้องเกี่ยวกับผู้คนและความวุ่นวายต่างๆเป็นต้น

ในอิสลามมีคำสอนให้เป็นผู้เดินอยู่บนสองโลก ไม่ละทิ้งโลกใดโลกหนึ่ง ที่เราเรียก ชนมุสลิมว่า

Omah wastah ผู้เดินบนทางสายกลางแห่งสองโลก ทั้งดุนยาและอาคิเราะห์

เป็นผู้สามารถเลี้ยงดูตนเองและครอบครัวได้เป็นอย่างดี และในขณะเดียวกันก็เป็นผู้ดำเนินตามหลักคำสอนแห่งความดีงามอย่างสมบูรณ์โดยมิต้องละทิ้งดุนยาไปที่ใด สองขาแห่งมุอมิน ย่างเหยียบไปบนดุนยาเพื่ออาคิเราะห์เสมอ เรียกได้ว่าเป็นการดำเนินชีวิตที่คล้ายกับการบำเพ็ญไปในตัว ใช้ศาสนาเป็นเครื่องดำเนินชีวิต โดยมิต้องหนีความวุ่นวายไปอยู่เพียงลำพัง ไม่ต้องละทิ้งสิ่งใดเพื่อสิ่งใด แต่สามารถทำการบำเพ็ญได้ในทุกเวลาของการดำเนินชีวิตในทุกๆเวลาที่มีชีวิตอยู่ มีครอบครัว และดูแลทุกสิ่งในดุนยาเพื่อมุ่งหวังสู่อาคิเราะห์

หากแต่ในกาลต่อไปข้างหน้า ก่อนวันกิยามัต ฟิตนะห์จะเกิดขึ้นทุกแห่งหน ความวุ่นวายของโลกจะก่อเกิด และแพร่กระจายไปแทบทุกพื้นที่ ทั้งภัยพิบัติทางธรรมชาติ การรบราฆ่าฟัน และความโกลาหลต่างๆ ซึ่งเป็นหนึ่งในสัญญาณก่อนวันสิ้นโลกจะมาถึง

ท่านรอซูลได้กล่าวไว้ว่า “ในวันหนึ่งข้างหน้า สัญญาณหนึ่งก่อนวันกิยามัตจะเกิดขึ้น เมื่อมุอมินบางคนจะหลบลี้หนีเขาไปอาศัยในป่าหรือกลางทะเลทราย อยู่เพียงพออยู่พอกิน เพื่อหนีห่างจากฟิตนะห์ที่เกิดขึ้นและลุกลามไปทั่วแผ่นดิน” 

จากคำกล่าวของท่านรอซูล ทำให้ด้เห็นว่า ในกาลข้างหน้า ก็จะมีมุอมินจำนวนหนึ่งที่อาจจะใช้ชีวิต ใกล้เคียงกันกับอายัน หากแต่คามแตกต่างของ มุอมินกับอายัน คือ มุอมินจะไม่ขอจากผู้ใด แต่เขาจะอยู่เพียงพอกับปศุสัตว์หรือพืชไร่ของเขา เขาเพียงพอกับสิ่งที่เขาหาเลี้ยงตนเอง ร่วมไปกับการทำอิบาดะห์ถวายอัลลอฮ์ และถึงแม้เขาจะไม่มีครอบครัว เขาก็ยังทำงานเพื่อเลี้ยงปากท้องของเขาและอาจมีเหลือเผื่อแผ่ไปถึงผู้อื่นได้ด้วย ตราบใดที่เขายังดำเนินดุนยาเพื่ออาคิเราะห์ เพื่ออัลลอฮ์ ตราบนั้นไม่ว่าเขาจะอยู่ ณ ที่แห่งหนใด สถานะใด เขาก็ยังเป็นมุอมินคนดีของอัลลอฮ์เสมอ และตลอดไป

อินชาอัลลอฮ์

แต่สิ่งสำคัญเหนืออื่นใด มุอมินไม่ว่าจะอยู่ที่ใด สถานะใด สิ่งเดียวที่เขามุ่งทำอิบาดะห์อันซอและห์นั้น ก็เพียงเพื่อเฉพาะอัลลอฮ. วะตาอาลาเพียงพระองค์เดียวเท่านั้น

อัลลอคารีม